archiwalia | książki | Leksykon zamków w Polsce

Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm (Arkady, Warszawa, 2001)

Ruiny warownej budowli wieńczą wyniosły cypel wzgórza, otoczony zakolem rzeczki Korzkiewki. Pozostałości zamku były rozpoznawane w trakcie badań archeologicznych, przeprowadzonych w latach 1968-1970 przez M. Mączyńską i R. Lelek. Badania architektoniczne prowadził w 1969 W. Niewalda.

Początki zamku należy datować na trzecią ćwierć XIV w. Fundatorem był z pewnością Jan z Syrokomli (podsędek w latach 1346-1356 i sędzia krakowski w latach 1358-1361), który po upadku zamku w Białym Kościele (Wielka Wieś) zakupił w 1352 górę Korzkiew. Jego potomkowie pisali się z Korzkwi już od 1385. Istnienie zamku poświadczają również następne dokumenty, w 1388 wspomniany jest burgrabia, a w 1400 i 1447 wymienione castrwn. Kolejnymi właścicielami byli Szczepan Świętopełk z Irządz i mieszczanin krakowski Piotr Krupka. Od XVI w. Korzkiew znajdowała się w posiadaniu kolejno Zborowskich, Ługowskich, Jordanów, Wesslów. W XIX w. zamek popadł w ruinę. Próby odbudowy zamku podejmowano kilkakrotnie.

W 1997 zrujnowaną budowlę zakupił Jerzy Donimirski z zamiarem odrestaurowania zamku. Wyniki badań pozwoliły wyróżnić najstarsze założenie zamkowe, datowane na drugą połowę XIV w. Tworzyła je wieża obronnomieszkalna wzniesiona na środku cypla, odciętego od płaskowzgórza suchą fosą. Była to wolno stojąca, piętrowa, podpiwniczona budowla, wzniesiona z kamieni na planie prostokąta o wymiarach 9,5 x 12 m, o grubości murów magistralnych dochodzącej do 2,5 m. Pierwotnie budynek miał wąskie strzelnice, zachowane w elewacji południowej i zachodniej. Nieco później otoczono wieżę wielobocznie załamującym się murem obwodowym, wydzielającym od strony południowej dziedziniec. Wejście do zamku prowadziło za-pewne przez otwór bramny w południowej części muru obwodowego. W drugiej fazie, datowanej na XV w., dostawiono do zewnętrznego lica południowego odcinka muru obwodowego dwie prostokątne baszty. Pod koniec XV w. lub na przełomie XV i XVI w. wzniesiono od strony płn.-wsch. klatkę schodową i przybudówkę gospodarczą. Gruntowną modernizację przeprowadzono w czwartej ćwierci XVI w., dostosowując dotychczasowe pomieszczenia do nowych potrzeb mieszkalnych. Zburzono i wzniesiono na nowo z cegły ścianę północną i zachodnią, a w skrzydle płn.-wsch. założono czterobiegową klatkę schodową. Salę parteru w wieży oraz piwnicę skrzydła płn.-wsch. przykryto sklepieniami kolebkowymi. Przed wejściem do budynku powstała piętrowa loggia, a w tylnej części, między dwoma skrzydłami zamku, zbudowano zaplecze gospodarcze. Z tym okresem rozbudowy należy łączyć wzniesienie piętrowego budynku bramnego. Kolejne przekształcenia nie zmieniły już układu przestrzennego zamku i jego sylwety.